بررسی ویژگی های نحوی نثر فارسی دوره صفویه

این پژوهش به بررسی و تحلیل ویژگی های نحوی پنج اثر منثور مربوط به دوره صفویه می پردازد. داده های این پژوهش از کتاب های الف- از شیخ صفی تا شاه صفی، ب- کشکول، ج- خلاصه السیر، د- تاریخ عالم آرای امینی و ه- تاریخ عالم آرای عباسی انتخاب شده است. آرایش سازه ها بر اساس دیدگاه درایر مشخص شده و از این رهگذر نشان داده می شود که با توجه به نظریه هسته- وابسته که توسط درایر مطرح گردیده، توالی سازه ها در زبان فارسی در دوره صفویه به چه صورت بوده است. سپس انواع جمله (ساده، هم پایه و مرکب)، بند (اسمی، صفتی و قیدی)، گروه (صفت، قید، حرف اضافه، اسم و فعل) و موارد نحوی دیگر از جمله هم پایگی، برجسته سازی، انواع ضمیر و غیره، با توجه به دستور زبان ارائه شده توسط ماهوتیان بررسی می گردد. بر اساس همین ملاک ها می توان دریافت که چه شباهت هایی میان زبان فارسی دوره صفویه و دوره معاصر وجود دارد و چه تغییراتی در طول تاریخ در دستور زبان فارسی حاصل شده است که آن را از زبان فارسی امروز متفاوت ساخته است. نتایج و یافته های این پژوهش نشان می دهد که نثر این دوره، به دلیل داشتن جمله های مرکب و طولانی بسیار، دارای پیچیدگی و تکلف است. آرایش سازه ها در جمله های ساده، هم پایه و اکثر جمله های مرکب به صورت sov و در سازه های تشکیل دهنده جمله، در بیش از نیمی از موارد به صورت vo می باشد. موارد نحوی دیگر، تفاوت چندانی با دوره معاصر ندارند و فقط گاهی در برخی موارد تفاوت های کوچکی مشاهده می شود.